akcakesemedyatv@gmail.com
Türkiye'nin Yeni Gündemi "Ek Bütçe"
16 Haziran 2022 23:35:59
Sakıncalı Piyade
Ekonomik tablo mayıs ayında daha da kötüleşti. Bu olumsuz gidiş, Türkiye Büyük Millet Meclisi tatile girmeden ek bütçenin gündeme gelmesi olasılığını arttırdı.
Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Cumhur İttifakı’nın Cumhurbaşkanı Adayı olduğunu ilan etmesi, kötü gidişatını sürdüren ekonomiye rağmen karara bağlanacak ek bütçenin seçim çalışmaları için kullanılacağı yorumlarını da beraberinde getirdi. Hatırlanacağı gibi ana muhalefet partisi, mayıs ayı ortasında açıklanan Nisan 2022 ve Ocak-Nisan dönemi bütçe gerçekleşme rakamlarının iktidarı ek bütçe çıkartmak zorunda bırakacağı tahmininde bulunmuştu. Aynı ana muhalefet ek bütçenin; doğal afet, salgın, savaş gibi hallerde kamu harcamalarının olağanüstü artışıyla gündeme gelmesi gerekirken, bunun tam aksine, iktidarın yanlış ekonomi ve maliye politikaları, öngörüsüzlüğü ve kamu kaynaklarının ciddi bir israf anlayışıyla şeffaf olmayan şekilde hızla tüketilmesiyle gündeme gelmesi ve seçim çalışmaları öncesi meclise getirilmesi fikrine sıcak bakmıyor. İktidar partisi ise bugüne kadar ek bütçe hazırlıklarıyla ilgili haberleri yalanlamadı.
Bütçedeki başlangıç ödeneklerinin dört ayda büyük ölçüde tüketilmiş olması, kurdaki yükselişlerin KKM’den bütçeye gelen milyarlarca liralık yükün daha da artacağını göstermesi, faiz ödemelerinin olağanüstü boyutlara ilerlemesi bütçede telafisi zor bir açığın doğmasına sebep olmuştu. CHP, 15 Haziran’da mayıs ayı bütçe gerçekleşmeleri açıklandığında durumun daha da vahim bir hal aldığı gerçeğinin ortaya çıkacağına vurgu yapıyor. Mart ve nisan aylarındaki bütçe açığı toplamının 120 milyarı bulması nedeniyle ek bütçe çıkarılmadığı takdirde yılsonunda 2022 bütçe açığı hedefi 500-600 milyara ulaşmış olacak. TBMM’nin 1 Ekim’e kadar tatile girecek olması ve bütçe ödeneklerinin mevcut haliyle ekime kadar yetersiz kalması ihtimali, ek bütçeyi neredeyse zorunlu kılıyor. İktidar partisinin endişesi ise ekonominin mevcut hali göz önüne alındığında eldeki bütçenin normal seçim zamanına kadar ayakta durmasına ve özellikle yapılan yüklü zamlarla daha da ağırlaşacak kış koşullarının atlatılabilmesine olanak vermeyecek olması.
2022 bütçe ödenekleri bilindiği gibi 1 trilyon 751 milyar lira. 2022 Nisan sonu rakamlarıyla bunun yüzde 45’ini oluşturan 786 milyar lira ilk dört ayda harcandı. Geçen yılın aynı döneminde bu oran üçte bir düzeyinde ve yüzde 31’di. Ödeneklerin harcanma hızı geçen yıla kıyasla yüzde 82 oranında arttı. Personel ödeneklerinin yüzde 42’si ise ilk dört ayda kullanıldı. SGK devlet primi giderlerinin yüzde 40’ı, cari transferler kalemindeki ödeneklerin yüzde 50’si, 240 milyar liralık faiz ödeneklerinin yüzde 43’ü dört ayda tüketildi. Bütçe hesabı yapılırken ortada olmayan KKM için bütçede herhangi bir ödenek yok; ayrıca şu ana kadar 30 milyar lirayı aşan kur farkı ödendi. KKM’den vazgeçilmezse hızlanan kur artışlarıyla yılsonuna kadar bu tutarın 250 milyarı aşması söz konusu.
Diğer yandan CHP kurmayları Temmuz ayı maaş ve emekli zamları için bütçede yeterli ödeneğin olmadığını iddia ediyor. Tarımsal destekleme ve ürün taban fiyatlarının ödenebilmesi, üreticinin yeni sezon ürünü ekmesini sağlayacak ödenek de bütçede olmayan diğer bir kalem.